Vakantie in Zweden 2012 (2)

De kathedraal van Uppsala

Woensdag 19 juli. Het druilt. Opvallend hoe vaak je hier te maken krijgt met korte, soms heel hevige buien die meestal niet langer duren dan een half uur. Door een aantal van die buien rijden we naar Uppsala, een oude universiteitsstad. Dicht bij het hoofdstation vinden we een parkeergarage die luistert naar de naam Grimhild. Op de één of andere manier doet die naam me denken aan de Nibelungensage, of misschien wel aan de godenwereld van de Vikingen.

Uppsala heeft de naam dat het een heel oude stad is – zelfs één van de alleroudste van heel Zweden – maar het centrum doet uiterst modern aan. Doordat er een universiteit is gevestigd, zie je heel veel jonge mensen door de straten flaneren. Overal staan restaurantjes, eethuisjes en café’s. Steeds nauwer wordende straatjes duiden erop dat we het oude stadshart naderen. Op een lage heuvel, pontificaal uittorenend boven de omgeving, staat de kathedraal. In toeristische folders wordt dit aangeprezen als één van de mooiste gebouwen van heel Zweden. Als we binnen lopen, blijkt die omschrijving terecht. Hoewel dit een protestantse kerk is, doet de inrichting, met zijn talloze beelden, nissen waar kaarsen worden gebrand, schilderijen en kruiswegstaties, erg katholiek aan. ‘Silence please’ staat overal op bordjes te lezen. Dat is erg effectief. Niemand durft zijn stem te verheffen. Zachtjes schuifelen de toeristen door de kerk.

Met gepaste eerbied lopen we langs de nissen en komen in het koor van de kerk terecht. Daar staan twee reusachtige tombes opgesteld waarin de namen zijn gebeiteld van Gustav Aldolf II en zijn echtgenote. Rondom zijn schilderijen te zien van de roemruchte veldslagen die deze oorlogszuchtige koning in de 17^e eeuw heeft geleverd. Nog altijd zijn de Zweden erg trots op de periode tussen 1650 en 1810, toen het één van de machtigste landen van Europa was. In die periode bezaten ze niet alleen heel Finland en een deel van Noorwegen, maar ook Estland, Letland en enkele gebieden aan de Noord-Duitse kust. Die macht is afgebrokkeld toen de Zweedse koning in 1808 en 1809 zo dom was om een veldtocht te ondernemen tegen Rusland. Die oorlog verliep rampzalig voor Zweden. Bij de vrede die daarop gesloten werd verloor het land al zijn buitenlandse bezittingen en werd teruggeworpen op het kernland. Saillant detail is dat de ontevreden Zweden daarna Bernadotte, een vroegere maarschalk van Napoleon, tot koning uitriepen. Het huidige Zweedse vorstenhuis stamt nog altijd van deze Franse legerbevelhebber af.

Vlak voor het verlaten van de kerk sta ik opeens oog in oog met de graftombe van Emanuel Swedenborg, die hier omstreeks 1770 begraven is. Dit kan eenvoudigweg geen toeval zijn en snel neem ik een paar foto’s van zijn laatste rustplaats.

Tegenover de kathedraal staat het Gustavianum. Dat is het gebouw waarin vroeger de universiteit van Uppsala gevestigd was. Bij een grote brand in de 18^e eeuw was het één van de weinige gebouwen die gespaard zijn gebleven. Tegenwoordig doet het dienst als museum.

Na binnenkomst lopen we de afdeling met Egyptische kunst binnen. In een ruime zaal staan de stukken opgesteld die een Zweedse vorstin, die regelmatig reizen naar Egypte ondernam, in de negentiende eeuw aan het museum heeft geschonken.  Bijzonder mooi zijn de ‘sjawabti’s’ die in verschillende vitrines staan opgesteld. Dat zijn tien centimeter hoge beeldjes, opgeschilderd in groen en blauw, die arbeiders moeten voorstellen die voor de overleden farao in het hiernamaals het land moesten bewerken of hem als bediende terzijde moesten staan, zodat het de overledene ook over de drempel van de dood aan niets zou ontbreken.

Indrukwekkend zijn een paar sarcofagen die verderop in de zaal staan opgesteld. Er zijn zelfs mummies te zien die men uit het het hete woestijnzand heeft opgedolven. Eén van de mummes doet me sterk denken aan  het monster van Frankenstein,  dat is geïnspireerd door de mummie van farao Ramses II.

Op de hogere verdiepingen van het gebouw zijn tentoonstellingen te zien van Griekse en Romeinse kunst, maar dat trok mij niet zo erg. Interessanter is de expositie met gebruiksvoorwerpen – schilden, zwaarden, helmen en speren – uit de Vikingtijd. Ook kun je daar de resten bewonderen van Vikingschepen, waarmee de nog niet gekerstende Noormannen tussen 800 en 1000 Europa – zelfs tot diep in Rusland en het Byzantijnse Rijk – onveilig maakten. In heel Scandinavië koketteert men nog steeds met die beruchte periode.

 Het hoofdgebouw van de universiteit van Uppsala

We sloten ons bezoek aan Uppsala af met een bezoek aan de universiteit en het kasteel – het ‘Slott’ – dat even buiten de stad op een heuvel ligt. In dit kasteel, dat in de winkelstraten en promenades van de stad al van verre zichtbaar is, werden eeuwen lang de Zweedse koningen gekroond. In een deel ervan is tegenwoordig een tentoonstelling te zien die gewijd is aan beroemde Zweden die zich met hart en ziel voor anderen en voor de wereldvrede hebben ingezet. Raoul Wallenberg is daarvan het bekendste voorbeeld. Als Zweedse ambassadeur in Hongarije wist hij duizenden Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven te redden. Zijn eigen lot is echter nogal tragisch. Na de oorlog werd hij gevangen genomen door de Russen. Enkele jaren later stierf hij onder nooit opgehelderde omstandigheden in gevangenschap.  Je mag ook gewoon zeggen dat hij is vermoord.

Dat laatste geldt ook voor Dag Hammarskjöld. In de vijftiger was hij een succesvol secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Voortdurend was hij onderweg om allerlei brandhaarden in de wereld te sussen, totdat het vliegtuig met hem aan boord onder verdachte omstandigheden neerstortte. Kennelijk was hij té succesvol en schaadden zijn inspanningen de interesses van bepaalde landen die voordeel hadden van het voortduren van gewapende conflicten. Vaak worden in dit verband de Verenigde Staten genoemd, al is nooit duidelijk geworden wie achter de aanslag op het vliegtuig zat. Het is zelfs mogelijk dat het toestel door een technische storing of door een verkeerde manoeuvre  is neergestort.