Schotlands meest geheime bunker

Het militaire commandocentrum van de geheime bunker

Vandaag bezochten we tijdens onze vakantie in Schotland de commandobunker die in de Koude Oorlog werd gebruikt om bij een nucleaire aanval alle militaire en regeringszaken vanuit Schotland te regelen. Van buiten ziet de ingang eruit als een gewone boerderij. Niets bijzonders, zou je zeggen, gewoon een agrarisch optrekje zoals je overal om je heen ziet in het glooiende landschap tussen St. Andrews en Anstruther. Maar als je die boerderij binnen gaat, kom je in een toeristisch winkeltje terecht waar je toegangskaartjes kunt kopen voor een reusachtig ondergronds bunkercomplex. Van daaruit kon het noordelijke deel van Groot-Brittannië worden bestuurd als het Warschaupact het Westen met kernwapens zou aanvallen.

Je komt het complex binnen via een meer dan honderd meter lange gang, spookachtig door groene neonbuizen verlicht, die je steeds dieper naar beneden voert. Af en toe passeer je daarbij massieve stalen deuren. Kort nadat je een wachthokje met een paar MP's gepasseerd bent, kom je het eigenlijke complex binnen. Wat je vervolgens te zien krijgt, voldoet ruimschoots aan je verwachtingen. Zo'n 30 meter onder de grond wandel je een compleet onderaards dorp binnen, opgebouwd uit twee lagen.

In de bovenste laag bevinden zich de slaapzalen voor de gewone soldaten en voor officieren, evenals vertrekken waarin de kracht van de nucleaire explosies aan de oppervlakte kon worden gemeten. Verder is er o.a. een kapel voor het houden van uitvaartdiensten en een medische onderzoekskamer waarin stralingsslachtoffers konden worden onderzocht. Ik neem aan dat het hier om hoge officieren en leden van de regering ging, want als gewone burger kwam je het complex echt niet in. Ook kon je vertrekken bekijken waarin de generatoren stonden voor het complex als geheel en voor de zendinstallatie. Als je land met atoombommen wordt aangevallen, wil de minister-president graag duidelijk maken dat de situatie volledig onder contrôle is.  Dat geeft een wat geruster gevoel.

De tijd van de Koude Oorlog komt wel erg dichtbij als je een paar bioscoopzaaltjes in loopt waar films worden vertoond met nageschminkte 'slachtoffers' van een kernaanval. De bedoeling ervan was om de bevolking voor te bereiden op de gevolgen van een nucleaire aanval. Half verbrande een verminkte mensen staren je met holle ogen aan, terwijl de commentaarstem instructies geeft aan medisch personeel hoe je dergelijke verwondingen moet behandelen.

In de onderste laag van de bunker bevinden zich de vertrekken voor de militaire staf, de regeringsleiders en hun directe ondergeschikten. Ook zijn daar vertrekken ingericht voor verbindingsofficieren, secretaresses en luchtvaartpersoneel van de Royal Air Force. Hele batterijen radarschermen staan er in zwakverlichte kamers opgesteld. Daarnaast bevindt zich de militaire commandocentrale. Er is zelfs een zaaltje waar je veel geweren, raketten en granaten kunt bekijken die in de vijftiger en zestiger jaren door de landen van de NAVO werden gebruikt.

Natuurlijk valt er naar goed Brits gebruik ook iets absurds te beleven. In de bunker komen veel muizen voor. Daar heeft men een originele oplossing voor bedacht: ze hebben een Perzische kat in het onderaardse gangenstelsel losgelaten. Er zijn zelfs op verschillende plaatsen katteluikjes aangebracht. Daardoor kan het beest zelfs zaaltjes in komen waar je als bezoekers geen toegang hebt. We zagen hem vlak voor onze neus een officiersmess binnenglippen waarvan de deur op slot zat. Vlak bij de ingang van de bunker hebben ze zelfs een plaquette voor hem opgehangen:  "Dit is Cleo, in deze tijd de enige bewoner van Schotlands geheime bunker. Niet voederen; hij vindt hier voedsel in overvloed. Dank u".