Eén van de meest wrange aspecten van de discussies die tegenwoordig worden gevoerd tussen christenen en atheïsten is de enorme verharding die over en weer optreedt. Zo krijg je als christen soms de indruk dat je persoonlijk verantwoordelijk wordt gesteld voor middeleeuwse brandstapels, de kruistochten en de inquisitie, terwijl atheïsten van de weeromstuit moeten vrezen dat Mao en Stalin tegen hen in stelling worden gebracht. Het zijn immers voorbeelden van de verschrikkingen waartoe een goddeloze visie leiden kan. De wederzijdse stellingen zijn meestal even zwart-wit als een schaakbord, van nuances en subtiliteiten is vaak totaal geen sprake.
Krasse voorbeelden van het gepolariseerde denken van atheïsten over christelijke Nederlanders kwam ik een paar maanden geleden op het internet tegen. Die voorbeelden staan niet alleen. Er zijn nl. atheïsten die rustig durven beweren dat een niet onaanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking tenminste eenmaal per zondag naar de kerk gaat en gelooft dat de wereld letterlijk in zeven dagen geschapen is. Volgens deze criticasters zouden veel kerkgangers even extreem en onverdraagzaam zijn als de radicale groeperingen binnen de Islam. Het is natuurlijk een koud kunstje om mensen, die zó zijn neergezet, vervolgens alle hoeken van het internet te laten zien. Als je dán nog niet scoren kunt... Maar wat is er van deze verhalen waar?
Tal van rapporten tonen aan dat deze atheïsten een karikaturaal beeld hanteren van christenen. Sterker nog: het is zelfs nog niet eens representatief voor de kerkelijke verhoudingen uit de vijftiger jaren. Uit het CBS-rapport van 2008 over "Religie aan het begin van de 21-ste eeuw", waarvoor meer dan duizend mensen zijn geïnterviewd, blijkt dat op dat moment maar 11 % van de Nederlanders elke zondag de kerk bezocht. Dat percentage daalt elk jaar nog verder. Als we rekening houden met deze snelle daling bedraagt dat percentage nu waarschijnlijk nog geen 10%. Het gaat dus maar om een kleine minderheid.
Extreem-fundamentalistische, Amish-achtige toestanden in strenge kerkgenootschappen zijn volstrekt niet representatief voor Nederlandse gelovigen. Dat geldt ook voor de directe koppeling die vaak door atheïsten wordt gelegd tussen het geloof en een letterlijke bijbelinterpretatie. De aanhang van de SGP en de kerkgenootschappen die daaraan geliëerd zijn, bedraagt nog geen drie procent.
Nog erger wordt het als op grond van deze karikatuur wordt geconcludeerd dat deze mensen achterlijk zouden zijn en dat anderen, die hun denkbeelden niet onderschrijven, er volgens hen niet toe zouden doen.
In werkelijkheid is Nederland een pluriforme samenleving, waarin van oudsher geen enkele kerk een aanhang heeft onder de meerderheid van de bevolking. Tussen die christenen was bovendien altijd onderlinge rivaliteit. Zo mochten de Doopsgezinden bv. wel kerken bouwen, maar deze mochten niet opvallen om geen aanstoot te geven. Katholieken hadden het moeilijker, want zij werden eeuwen lang als tweederangsburgers behandeld, net als veel andere religieuze minderheden. Die verdeeldheid is er trouwens ook binnen de moslimgemeenschap in landen waarin de meerderheid van de bevolking de Islam aanhangt. De islam is niet één geheel zoals vaak wordt gedacht, maar is in de praktijk veel pluriformer.
Een andere realiteit is, dat de ruimte die christenen innemen in de media in hoog tempo kleiner wordt. Dat gebeurt vooral door de toenemende druk vanuit de atheïstische hoek. Hoewel minder dan 20% van de Nederlandse bevolking helemaal nergens in gelooft, krijg je in de media de indruk dat ze minstens 90% van de bevolking uitmaken. De oorzaak is vooral dat de religiositeit onder journalisten en intellectuelen een stuk kleiner is dan onder de hele bevolking. De schrijver Kluun geeft daar in zijn boekje "God is gek" een paar fraaie voorbeelden van.
Zijn die christenen en kerkelijk betrokken Nederlanders nu werkelijk zo onverdraagzaam t.o.v. andere groepen als vanuit atheïstische hoek af en toe wordt beweerd? Zulke clubjes heb je wel degelijk. Maar er kan niet gezegd worden dat het juist deze groepen zijn die zo'n felle afkeer hebben van moslims. De meeste moslimhaters kom je immers tegen in PVV-kringen. Logisch. Maar de onkerkelijkheid en het gebrek aan religiositeit is nergens groter dan juist onder PVV-ers. In onderzoeken naar religiositeit valt deze groep samen met de 'niet kerkelijk gebonden niet-religieuzen'. Met deze term doelt men op mensen die geen lid zijn van een kerk en ook niet op een andere manier religieus zijn. Een duidelijk bewijs hiervoor is het feit dat verschillende ideologen van deze partij tot de meest fervente atheïsten behoren die Nederland telt. Het plan van Wilders om artikel 1 van de grondwet te schrappen en te vervangen door de bepaling dat Nederland een christelijk-humantische cultuur heeft, die gerespecteerd moet worden, is vooral bedoeld om moslims de pas af te snijden.
Vanuit de kerken zijn altijd initiatieven voortgekomen om bv. uitgeprocedeerde asielzoekers (ook moslims) aan onderdak te helpen. Je kunt deze Nederlandse situatie vergelijken met de progressieve opstelling van de Evangelische Kirche in Duitsland. In dat verband kun je bv. ook denken aan een initiatief als bv.
http://www.bijbelenkoran.nl/ Dat is een initiatief van de IKON en de Wereldomroep. Het is bedoeld om meer begrip te kweken tussen moslims en christenen. Daar ben ik dan ook heel erg blij mee! Het zou goed zijn als méér christenen zouden weten dat de Bijbel en de Koran voor een groot deel dezelfde tradities in hun heilige boeken hebben verwerkt.
Dat onverdraagzaamheid t.o.v. moslims en andere religies vooral te vinden zou zijn onder christenen vind ik dan ook nogal tendentieus. Feiten en argumenten spreken een andere taal.
Het CBS-rapport over religie in Nederland is te downloaden op:
http://zembla.vara.nl/fileadmin/uploads/VARA/be_users/documents/tv/pip/zembla/2010/Wilders/Religie_21e_eeuw_CBS.pdf
